Kitap: EN KUTSALI YARATMAK 2. Baskıya Önsöz ile

Bu kitapta yer alan sanat üzerine ilk yazı ve söyleşilerimi teş- vik eden ve yayınlamış olan aşağıdaki değerli isimlere, bu kitabın İkinci Baskısını ithaf ediyorum. B. Ü.

• Hilmi Yavuz, Sanat Eleştirileri Dersi (MSÜ Sanat Tarihi, 1984- 87)
• Atillâ İlhan, Sanat Olayı (1987), Söz (1987-88)
• Hami Çağdaş, Hürriyet-Gösteri Dergisi (1988-94)
• Hamit Kınaytürk, Sanat Çevresi (1988-94)

İKİNCİ BASKIYA ÖNSÖZ 

Bir insan, aynı kitabı on yıl aralıklarla yeniden okusa veya aynı filmi on yıl aralıklarla seyretse, her birinden hem kendine ilişkin hem de okuduğu ve izlediği filme ilişkin çok farklı etkiler, izlenimler ve çağrışımlar çıkartabilir. 

Bunu bilfiil, bu kitabın 2. Baskısı için özellikle kitap içeriğinin tamamen bilgisayara aktarılması işleminden sonra ve özellikle ilk baskıdan da (Ocak 1995) 27 yıl sonra; kendi kitabımı yeniden ve ilk defa okuyormuşçasına, okurken düşündüm. 

Bu yeniden okuma esnasında, özellikle 1988-1989 İstanbul’da yaşarken ve İstanbul merkezli sanat-kültür ortamının merkezinde içinden geçilen sürece yazı ve söyleşiler ile bir ucundan da olsa, ta- nıklık ederken, diğer taraftan yazının hem yazan hem toplum için en şeffaf ayna, yön ve yol gösterici olduğunu bir kez daha anladım. 

Gerek sorularla gerekse sanatçılarımızın vermiş olduğu yanıt- lar ve gerekse yorum ve değerlendirmeler ile özellikle, 1988-1989 Türkiye’sinde gündeme gelmiş olan endişeler ve uyarılar, bugün sanat ve kültür ve de olumsuzluk anlamında maalesef kat be kat hayata geçirilmiş olarak; sanatçılarımız büsbütün yalnızlaştırılmış ve kültür ve sanat ortamı da çoraklaştırılmıştır. 

Diğer taraftan, 1980’lerin ikinci yarısında Türkiye’de yaşayan görsel sanatlarda isim yapmış gerek usta ve gerekse genç sanat- çılar, aynı zamanda bugün Türk resminin-görsel sanatların da, 20. yüzyılda isim yapmış ve içinde 54 sanatçının görüşleri ve/veya sergileri üzerine genel tanım ve değerlendirmelerin yer aldığı –“Yeniden Başlamak” bölümü hariç–; 62 yazıdan ve değerli sanatçı- larımızdan oluşan bir seçki ve bu döneme ilişkin bir tanıklık nite- liği de kazanıyor, En Kutsalı Yaratmak, kitabı. 

“Yeniden Başlamak” bölümünde yer alan “Ölüm, Bize Gülümsüyor- du…” adlı şiirsel günceyi ise giderken yüreğimin yarısını da alıp-götürmüş olan Can’larımı derinden düşünerek, özleyerek ve bu kez ağlayarak okudum. “Ağlama”, “biz iki tarafı da biliyoruz” fısıltılarını da adeta duyarcasına… 

Bu kitabın son yazısı olan ve 1 Mayıs 1994’te yazmış olduğum “Yeniden Başlamak” yazımı yeniden okurken ise en çok da kendi- me ilişkin öngörüme şaşırdım. Zira, 4 yıl sonra, New York’ta, Mayıs 1999’da “Bin Yıl Daha…” adıyla bir deneme yazacağımı ve bu denemenin yine NY’ta kuracağım bir sivil toplum kurulu- şunun, “doğuş manifestosu”nu oluşturacağını da öngörememiştim. Türkiye’de ise Türkçe karşılığı olan “IşıkBinyılı.Org” adlı bir dernek kurmama da bir kaynaklık edeceğini ve nihayet Ekim 2020’de ise “Bin Yıl Daha” adıyla yeni bir kitabımın da yayın- lanacağını; özellikle 1994 yılında bu kitabın ilk baskısı üzerinde çalışmış olduğum dönemde doğrusu hayal bile edememiştim! 

Elbette bunlar sadece yazının gücünü kanıtlar. Özellikle, ya- zının da en başta yazanın kendisine dürüst ve samimi olması temeline dayanır. Kendini aşan ve geleceği öngören bir nitelik de kazandırmakta olduğuna ise, bu kitabın ilk baskısından bugüne bireysel ve toplumsal boyutta geçen yıllar içindeki oluşum ve ge- lişmeler temelinde, izlerini sürmek ve görmek mümkündür. 

İlk baskının son sayfası, “Bu bir ilk kitap, elbette son kitap olmaya- cak…” ibaresiyle bitiyor. İkinci baskı da ise 2016, 2017 ve 2020’de yayınlanmış olan kitapların kapak resimleri yer alıyor. Özellikle, bu kitabın tematik olarak devamı niteliğinde olan, “Sanatın Labirentlerinde…” ise ilk yayın hedefinden tam 21 yıl sonra 2016’da, “Kişisel Yayın” kategorisinde yayınlanmıştır. 

Temelde ilk baskıda bir şekilde gözden kaçmış olan, miniskül de olsa bazı yazım hataları bu baskıda düzeltilmiştir. Ayrıca, bir- iki yer de okuyucu için bir referans veya kısa açıklama ise takip eden formatta –….– ilave edilmiştir. 

Eğer önümüzdeki yıllarda –yakın bir gelecekte–, ilgili bir yayıncı veya sponsor çıkar ise En Kutsalı Yaratmak ve Sanatın Labirentlerinde… kitaplarını, her bir sanatçıdan veya ilişkin galeriden adı-geçen sergide yer almış ve bu kitap da yer verilmiş olan tanımlara girmiş eserler- den biriyle ve sanatçının da bir portresiyle, renkli ve yine iki ayrı kitap olarak yayınlamak da, bu kitaba ilişkin bir sonraki hedefimdir. 

Yeni kitaplarda buluşmak dileğiyle…
Bircan Ünver, 18 Aralık 2021, Küçükyalı